کتاب «سه قطره خون» سال ۱۳۱۱ منتشر شد که ۱۱ داستان کوتاه داشت و عنوان یکی از آنها «داش آکل» بود. آن موقع هدایت ۳۰ سال بیشتر نداشت اما از همان زمان تاکنون داستان «داش آکل» او در ذهن کتاب‌خوان‌ها خوش نشسته است. آنهایی هم که اهل خواندن نیستند، احتمالا فیلم اقتباسی آقای مسعود کیمیایی را از این اثر دیده‌اند و این طور، قصه «داش آکل» و آن طوطی که عشق او را لو می‌دهد، در ذهنشان ثبت کرده‌اند.

سوال این است که چرا «داش آکل» یکی از داستان‌های ماندگار و مشهور ادبیات فارسی شده است؟ مگر صادق هدایت روی کدام نیاز ما ایرانی‌ها در آن روزگار دست گذاشته که همچنان از شنیدن و خواندن این کار، هم لذت ادبی می‌بریم و هم به فکر فرو می‌رویم؟

شاید یک دلیلش این باشد که هدایت میل ما به داشتن قهرمان‌های اجتماعی را به درستی درک کرده و با استفاده از شخصیتی لوتی‌منش یا عیار (یا هر صفت دیگری که می خواهید به آن بدهید) از زندگی معمول ما سخن گفته است. از این که، قهرمان‌های جامعه ما مغضوب دیگران می‌شوند. از این که، بعضی‌ها دلشان می‌خواهد قهرمان‌کشی کنند. از این که، هنوز ما به افراد معتمدی نیاز داریم که حتی پس از مرگمان اعضای خانواده‌مان را به دست آنها بسپاریم. از این که، می‌توان عشق‌هایی را تجربه کرد که به خاطر پای‌بندی به وعده‌های از پیش داده‌شده، هرگز آنها را ابراز نکرد. از این که، می‌توان حرف دل را برای کس و ناکس آشکار نکرد و حتی عمیق‌ترین احساس‌ها را پنهان داشت تا اگر سرمان رفت، حرفمان نرود.

ما «داش آکل» را دوست داریم چون دنیای ما را نشان می‌دهد.

حالا سوال این جاست که اگر کسی «داش آکل» را خوانده، دیگر نیازی به شنیدن نسخه صوتی آن ندارد؟ گاهی وقتی قصه‌ای را از زبان دیگری می‌شنویم، معنایی جدید در ذهن ما شکل می‌گیرد. یا حتی مجالی برای اندیشیدن به ابعاد پنهانی آن داستان پیدا می‌کنیم.

«داش آکل» یک داستان ساده نیست. داستانی سهل ممتنع است. در ظاهر، روال منطقی و خطی دارد ولی حرف‌های پنهانش را از میان هم روایت خطی باید پیدا کرد.

بیشتر بخوانیم:

چطور شد که مسعود کیمیایی «داش آکل» را ساخت؟